Sprawdzian z języka polskiego Baroku - Powtórka w pigułce
Zobacz 4 przykładowych zadań, ćwiczeń, rozwiązań i testów z języka polskiego Baroku
. Epoka baroku trwała od XVI do XVIII wieku. Podobnie jak w przypadku renesansu, barok dotarł do niektórych krajów europejskich z dużym opóźnieniem. W Polsce ramy czasowe baroku obejmują okres od lat
20. XVI w. do schyłku lat siedemdziesiątych XVII w. Epoka baroku cechowała się poczuciem niepewności, która pojawiła się w okresie późnego renesansu. Sama nazwa barok oznacza z włoskiego dziwny, nietypowy, przesadny. Tak właśnie wyglądała sztuka tego okresu. Ta epoka charakteryzuje się też kryzysem wiary, związanym z reformacją zapoczątkowaną przez Marcina Lutra i narodzeniem protestantyzmu. Epoka cechowała się poczuciem niepewności, beznadziei i wewnętrznego rozdarcia między pokusami ciała a pragnieniami duszy.
Filozofia baroku cechuje się dużym zróżnicowaniem wśród poszczególnych jej twórców. Ważnym elementem filozofii tego okresu jest przekonanie, że człowiek jest z natury słaby, zagubiony i pozbawiony Bożej opieki. W filozofii baroku widać różne prądy intelektualne. Skrajność poglądów filozofów tego okresu najlepiej przedstawić na przykładzie Kartezjusza i Pascala. Pierwszy z nich jest zwolennikiem racjonalizmu, rozum uważa za największą siłę człowieka. To właśnie on jest autorem słynnej sentencji „myślę, więc jestem”. Odmienne poglądy głosił Blaise Pascal. Porównywał on człowieka do „myślącej trzciny” - istoty słabej, którą może ocalić wyłącznie wiara w Boga. Twierdził też, że człowiek może wybrać, czy wierzy w Boga, czy też nie. Oczywiście, lepszym rozwiązaniem jest tu wiara, bo człowiek wierzący zyskuje, a niewierzący traci życie wieczne. Innym znanym filozofem tej epoki był Baruch Spinoza, który głosił tożsamość wiecznego, niezmiennego i realnego Boga. Zakładał też, że ludzkie zmysły są zawodne, a człowiek nie jest określić czy widzi rzeczy ładne czy dobre. Warto wspomnieć tu także o Gotfrydzie Leibnizu. Zgodnie z jego poglądami, istnienie Boga udowadnia fakt, że rzeczywistość otaczająca ludzi jest zorganizowana w najlepszy możliwy sposób umożliwiający ludziom życie.
W polskich realiach duży wpływ na literaturę wywarła kultura sarmacka, która promowała obyczaje polskiej szlachty, jej patriotyzm i brawurę na polu walki. Sztandarowym przedstawicielem tego nurtu jest Jan Chryzostom Pasek, autor pamiętników opisujących wojnę z Moskwą. Rozwijała się też poezja rozkoszy; podkreślała fakt przemijania człowieka, ale zachęcała też do korzystania z uciech życia. W takim tonie pisał jeden z najwybitniejszych poetów polskich tego okresu, Jan Andrzej Morsztyn. Ważną rolę w literaturze barokowej odgrywała także poezja metafizyczna. Najważniejszym przedstawicielem tego nurtu w Polsce był Mikołaj Sęp-Sarzyński, poeta często uznawany za twórcę renesansowego. Jak widać literatura baroku była dość różnorodna.
Cechy literatury barokowej to ograniczone treści utworów i rozbudowane formy przekazu artystycznego. Autorzy wielokrotnie próbowali wywoływać u czytelników szok graniczący ze strachem. Barokowa literatura często sięgała do odpychających obrazów i postaci. W utworach często pojawiały się trupy, czy też rozkładające się ciała. W Polsce cechował się tym głównie Daniel Naborowski. Literatura baroku charakteryzuje się licznymi makaronizmami, czyli wyrażeniami z języków obcych wplatanymi w utwory.
Schyłek baroku w kulturze określa się mianem Rokoko. Okres jego trwania przypada na koniec XVIII wieku. Cechował się tym, że artyści w nim tworzący przykładali ogromną wagę do estetyki utworu. Ich celem było wzbudzanie zachwytu. W literaturze tego okresu dominowały tematyka miłości i erotyki. W czasie Rokoko artyści starali się także pokazać rzeczywistość jako sielankę.
Najważniejsze informacje o baroku - jest to epoka, która cechuje się dużym rozdarciem i niepokojem wewnętrznym. Na ten okres przypada kryzys wiary, związany z rozwijającą się reformacją zapoczątkowaną przez Marcina Lutra. Jednostronna charakterystyka baroku jest trudna, gdyż w tym okresie mieszały się różne wpływy literackie i filozoficzne. Mocno zaznaczyły się także wpływy kultury orientalnej.
Sprawdzian z baroku przeżył, lub przeżyje każdy z nas. Nauka o tej epoce może wywoływać pewien dyskomfort, gdyż panowało w niej dość duże zamieszanie, a jego poszczególne etapy zasadniczo się od siebie różniły. Przygotowując się do sprawdzianu, należy przygotować się na analizę utworów opisujących rozkład ludzkiego ciała, a także takich, które kilkanaście strof poświęcają pięknie kobiecych oczu. Jest to epoka bardzo zróżnicowana i rozdarta pomiędzy namiętnościami ciała a potrzebami ducha. Wszystko, co wiemy o baroku, każe nam podsumować tę epokę jako czas odejścia od renesansowej wizji człowieka. Pojawiają się elementy, które w mocny sposób przywodzą na myśl średniowiecze. Najsłynniejsze barokowe hasło „vanitas vanitatum, et omnia vanitas”, czyli „marność nad marnościami i wszystko marność”, kojarzy się ze znanym średniowiecznym „memento mori” - „pamiętaj o śmierci”. Także barokowe przeświadczenie o kruchości życia, naturze przemijania, nasuwa skojarzenie ze średniowiecznym motywem Danse Macabre. Jak widać, charakterystyka baroku pokazuje, że jest to epoka zdominowana poczuciem marności i beznadziei.
Więcej
